Uit de pastorie

Zes of zeven lijdenszondagen

Boven mijn meditatie heb ik als opschrift ‘Lijdenstijd’ geplaatst. Aanvankelijk had ik er boven willen zetten
‘Veertigdagentijd’. Ga je uit van de veertigdagentijd, en zelf kies ik voor die optie, hanteer je zes lijdenszondagen.
Zo is het in tal van kerken binnen de PKN. Tik op google de veertigdagentijd in en je krijgt nogal wat informatie
vanuit onze landelijke kerk.

De veertigdagentijd heeft oude papieren en gaat terug op een officieel besluit van het concilie van Nicea in 325
na Christus. Al in de eerste eeuwen van de christelijke kerk ontstond de gewoonte om, voorafgaande aan de
herdenking van Christus opstanding, te vasten. Gaandeweg werd dit een periode van veertig dagen, naar de periode
dat Jezus vastte in de woestijn (Matth.4:2).

Op zondagen werd niet gevast, zodat de vastentijd begon op de woensdag voor de zesde zondag voor Pasen
(dit jaar 6 maart). In de rooms-katholieke traditie staat deze dag bekend als Aswoensdag. Op die dag tekent de
priester een kruisje op de voorhoofden van de kerkgangers. Daarbij zegt hij: ‘Gedenk, mens, dat u stof bent en tot stof
zal wederkeren’. Voorafgaand aan Aswoensdag en de vastentijd wordt drie dagen lang uitbundig carnaval gevierd.

De reformatoren braken met de vastentijd, waarbij Calvijn radicaler was dan Luther. In plaats van de veertigdagentijd
kwamen er in de gereformeerde traditie zeven lijdenszondagen. Men wilde zo aangeven dat de protestantse lijdenstijd

niets te maken had met vasten, hoewel de reformatie het vasten op zichzelf niet terzijde schoof.

Iemand als Calvijn had nadrukkelijk oog voor vasten als vorm van schuldbelijdenis en verootmoediging. In de
lijdenstijd echter moest de nadruk niet liggen op vasten en boete doen, maar op de prediking van het lijden en sterven
van Christus. Dat men de zondag voor Aswoensdag nadrukkelijk als een lijdenszondag wenste te zien, heeft
hoogstwaarschijnlijk te maken met het feit dat men op deze carnavalszondag het kerkvolk ervan wilde weerhouden de
roomse gebruiken voort te zetten.

Onder invloed van de oecumenische beweging hebben veel protestantse kerken gebruiken uit de vroegchristelijke
traditie weer een plek gegeven. Langzamerhand kwam men erachter dat tijdens de reformatie wat te snel en te veel
rituelen uit het rooms-katholicisme overboord zijn gegooid. Het vasten is immers geen slecht gebruik.

Zitten wij nog wel met het feit dat er nu twee perioden naast elkaar bestaan. Zes of zeven lijdenszondagen?

Ik hoop met het bovenstaande duidelijk te hebben gemaakt dat er voor beide opvattingen iets te zeggen valt en het in
ieder geval geen halszaak mag zijn. Ik zeg dit met opzet zo, omdat ik in de wandelgangen nogal eens bemerk dat
sommigen in bepaalde tradities gevangen zitten en geen ruimte toelaten voor een andere beleving.

De Schrift leert ons niets over het aantal lijdenszondagen. Veel van onze opvattingen en meningen, even los ook van
het aantal lijdenszondagen, zijn in de loop van de geschiedenis zo gegroeid. Zo gaat dat met tradities. Dingen worden
of zijn ons op een bepaalde manier overgeleverd.

De Dikke Van Dale omschrijft traditie onder meer als ‘hetgeen mondeling of op andere wijze overgegeven is van
geslacht op geslacht, hetzij een verhaal of een gewoonte of een gebruik’. Het is dus van belang, hoezeer wij ook
kunnen hechten aan tradities, altijd te beseffen dat niet de traditie zelf het laatste woord heeft. Moet het niet gaan
om het levende geloof? Toegespitst op die zes of zeven lijdenszondagen: maakt het uit hoe lang wij stil staan bij
het lijden van Jezus? Je zou zelfs de vraag kunnen stellen of dat zware accent op Zijn lijden wel recht doet aan
wat Hij allemaal in Zijn leven heeft gedaan, toen Hij rondtrok, preekte, mensen genas en noem maar op. Kortom:
zes of zeven lijdenszondagen…de impact van wie Jezus is en wat Hij gedaan heeft, staat of valt toch niet met een
lijdenszondag meer of minder?
 

Bidstond

Op woensdagavond 13 maart is er weer de jaarlijkse bidstond voor gewas en arbeid. Aan Gods zegen is alles gelegen.
Onlangs waren wij in Engeland. In een dienst, waarin mijn schoondochter voorging, werd de ploeg gezegend en ook
een lam. Op deze manier wil men uitdrukking geven aan het feit dat de boer - uiteraard niet alleen de boer, maar wij
allen - afhankelijk is van onze Schepper, Die ons het leven geeft en dat leven ook in standhoudt.

Van harte welkom dus op 13 maart om dát ook als gemeente van Rockanje te belijden en Hem in de dienst om een
zegen te vragen over ons dagelijks bestaan.

Een hartelijke groet vanuit de pastorie.

Ds. William Quak